Gericht op gezondheidswinst
Gericht op gezondheidswinst
26 JUNI 2023
Tijdens zijn afscheidsrede blikte Ben Witteman terug op zijn carrière en gaf hij zijn visie op de toekomst. Hij vertelde hoe hij op de mavo bedacht arts te willen worden en dat al vroeg in zijn carrière de interesse in voeding werd aangewakkerd. Enerzijds door Anne Wipkink, diëtist en daarnaast door het onderzoek van Ellen Kampman, hoogleraar bij Wageningen University & Research (WUR). Vanuit een gezamenlijke passie voor voeding bij ziekte ontstonden twintig jaar geleden de eerste projecten tussen WUR en Ziekenhuis Gelderse Vallei. Witteman stond hiermee aan de wieg van Alliantie Voeding in de Zorg, die werd opgericht in 2007 en waar hij zich inzette voor de onderzoekslijn Voeding & Darmaandoeningen.
Voor de toekomst pleit Ben Witteman voor het integreren van leefstijl in de zorg door alle artsen en het vergroten van voeding en bewegen in de opleiding. Zo kan een oogarts patiënten adviseren over hoe ze voeding kunnen toepassen bij een autosomale dominante opticusatrofie (ADOA), en kan een orthopeed vertellen welke voedingspatroon voordelig kan zijn voor een patiënt voor en na een operatie. Daarbij benadrukte hij dat het wetenschappelijk bewezen is dat mensen eerder aan de slag gaan met voeding en leefstijl veranderingen als deze worden geadviseerd door iemand in een witte jas “maak daar als arts gebruik van!” aldus Witteman. Tot slot benoemde hij het potentieel van het benutten van Artificial Intelligence in de gezondheidszorg.
Op zijn afscheidssymposium spraken meerdere collega’s over voeding en leefstijl in de medische zorg: Harm van Noort, Willemijn Faber, Nicole de Roos, Marjolein de Jong en Tom van Loenhout. Namens de Federatie Medisch Specialisten verbond Liesbeth van Rossum, interist-endocrinoloog in ErasmusMC het pionierswerk van voeding in de curatieve zorg aan het huidige beleid.
Lees hieronder meer over de presentaties op het symposium.
Harm van Noort is verpleegkundig wetenschapper bij het Radboudumc, en promoveerde in 2022 onder begeleiding van Ben. Uit zijn proefschrift bleek onder andere dat ondervoeding nog steeds een groot probleem is binnen Nederlandse ziekenhuizen. Én dat patiënten die persoonlijke voedingsvoorlichting kregen van verpleegkundigen, een hogere eiwit- en energie-inname hadden en vaker hun voedingsbehoeftes haalden, vergeleken met patiënten die deze voorlichting niet ontvingen. Daarnaast onderzocht hij het nuchter-beleid voor een operatie. Momenteel is de richtlijn om 6 uur voor een operatie niet meer te eten, en 2 uur voor een operatie niet meer te drinken. Dit is om te voorkomen dat tijdens de operatie de maaginhoud in de longen terecht komt. In de praktijk vasten patiënten echter veel langer: gemiddeld meer dan 15 uur geen eten, en meer dan 5 uur geen drinken, wat ongunstig is voor de voedingsstatus en het risico op complicaties vergroot. Harm onderzocht het effect van voorlichting door een verpleegkundige aan de patiënt over het nuchter blijven. Dit leidde ertoe dat patiënten zich beter aan de voorschriften van 6 en 2 uur hielden.
Willemijn Faber is revalidatiearts bij Heliomare en voert haar promotieonderzoek uit onder begeleiding van Ben. Een dwarslaesie gaat vaak gepaard complicaties, zoals darmproblemen. Veel mensen weten dat niet, patiënten geven soms aan het verschrikkelijk te vinden niet meer te kunnen lopen, maar dat ze hun darmproblemen, waaronder incontinentie, nog erger vinden. Die leiden tot angst en schaamte, waardoor sociale activiteiten lastig zijn. Met voeding kunnen deze problemen beter gecontroleerd worden. Willemijn kijkt in haar onderzoeken onder andere naar de rol van het microbioom en de invloed van vezels. Bij een dwarslaesie is het microbioom minder divers. Ze maak in haar onderzoek gebruik van de Eetscore en analyseert momenteel de resultaten van haar onderzoek.
Nicole de Roos, voedingswetenschapper aan Wageningen University & Research ging in op valkuilen in voedingsonderzoek en benadrukte het belang om als voedingswetenschapper bewust te zijn van die valkuilen. Het vervangingsprincipe kan optreden als we mensen stimuleren een bepaald product meer te gaan eten aangezien dit ongewild kan leiden afname van iets anders. Het stimuleren van bijvoorbeeld een hogere thee-inname, kan leiden tot een afname van de consumptie van frisdrank. Ook bij werving blijkt dat sommige patiënten (te) graag aan voedingsonderzoek willen deelnemen en soms onterecht binnen de inclusiecriteria vallen. Tegelijkertijd benadrukte Nicole de vooruitgang die de afgelopen jaren is geboekt in het voedingsonderzoek bij patiëntgroepen. Zo is aangetoond dat patiënten hun vezel inname kunnen verhogen met gepersonaliseerde adviezen, en dat eten volgens de richtlijnen van de schijf van vijf en bewegen belangrijk zijn op kwaliteit van leven en in zelfmanagement bij de ziekte van Crohn en colitis.
Marjolein de Jong, voorzitter van de raad van bestuur van Ziekenhuis Gelderse Vallei, stond stil bij de grote stappen die het ziekenhuis de afgelopen 16 jaar zette op het gebied van voeding, bewegen en slaap en bedankte Ben voor al zijn inzet. Ze sprak uit trots te zijn op waar het ziekenhuis staat, als hét voedingsziekenhuis van Nederland. Er is een gezond aanbod voor patiënten, bezoekers en medewerkers en expertise wordt gedeeld in het programma Goede Zorg Proef Je van Alliantie Voeding in de Zorg. Vanuit veel voedingsonderzoek zijn zorginnovaties ontwikkeld zoals NutriProfiel, Eetscore en het Reuk- en Smaakcentrum. Ook het project is XtraFit laat zien hoe resultaten uit onderzoek echt in de zorgpraktijk worden gebracht. In XtraFit krijgen patiënten die een operatie ondergaan voor darmkanker een uitgebreide screening op het gebied van voeding en fysieke fitheid. Op basis daarvan ontvangt de patiënt advies op maat, om zich fysiek zo goed mogelijk voor te bereiden op de operatie, want hoe beter een patiënt de operatie in gaat, hoe kleiner de kans op complicaties.
Tom van Loenhout, voorzitter van Alliantie Voeding in de Zorg, vertelde hoe Ben als MDL-arts de brug wist te slaan tussen het ziekenhuis en de universiteit en zo een belangrijke rol speelde in de oprichting van de Alliantie Voeding in 2007. Tom sprak vol lof over het uitdragen van kennis door Ben als ‘voedingsarts’, naast vele wetenschappelijke artikelen en bijdragen in de vakmedia was hij een veelgevraagd spreker op congressen en symposia. Via podcasts, TV, YouTube en andere sociale media kanalen bereikte hij een groot publiek, zowel medici, voedingskundigen als patiënten en politici. Mede door zijn werk heeft Alliantie Voeding in de Zorg landelijk impact door bij te dragen aan de ambities in het Nationaal Preventieakkoord en het Integraal Zorg Akkoord.
Meer lezen over de carrière en het afscheid van Ben Witteman?
Interview WUR met Ellen en Ben
Nieuwsbericht ZGV afscheid Ben
Onze digitale nieuwsbrief verschijnt regelmatig
