18 JANUARI 2022

Leefstijlprogramma ProMuscle voor betere spiergezondheid thuiswonende ouderen: het werkt in de praktijk

De mens wordt steeds ouder en daarmee groeit ook de vergrijzing. Om te kunnen genieten van een hoge leeftijd en de zorg niet over te belasten is het belangrijk dat senioren gezond ouder worden. Beweging en juiste voeding kunnen daarbij helpen, hoewel er verschillen zijn in werkzaamheid in verschillende groepen en settings – blijkt uit Berber Dorhouts promotietraject waarbij ze de ProMuscle in de Praktijk Interventie onderzocht.

De ProMuscle in de praktijk Interventie helpt om spiermassa, spierkracht en fysiek functioneren van thuiswonende ouderen te verbeteren

Middels een aantal verdiepende onderzoeken bekeek Berber diverse aspecten van ProMuscle in de Praktijk, een interventie van Wageningen University & Research (WUR). Hierin zetten fysiotherapeuten en diëtisten progressieve krachttraining en een verhoogde eiwitinname in om de spiergezondheid van thuiswonende 65-plussers te verbeteren. Door haar onderzoeken kan Berber een aantal mooie conclusies trekken. Aanstaande vrijdag deelt ze die tijdens de verdediging van haar proefschrift met de titel Improving muscle health later in life: the wider benefits of adapting lifestyle interventions. Ze voerde haar onderzoek uit bij de afdeling Humane voeding van WUR onder leiding van prof. dr.ir. Lisette de Groot, dr. ir. Annemien Haveman-Nies en dr. ir. Esmée Doets.

Krachttraining en eiwitinname helpen

Berbers eerste onderzoek was gericht op de vraag of de ProMuscle in de Praktijk Interventie helpt om spiermassa, spierkracht en fysiek functioneren van ouderen te verbeteren. Middels een grootschalige Randomized Controlled Trial toonde ze samen met collega Ellen van Dongen aan dat dit inderdaad zo is. ‘Dat de interventie zulke mooie resultaten opleverde in de praktijk was veelbelovend voor de bredere uitrol van de interventie,’ vertelt Berber. Ook was ze blij met de reacties van deelnemers: ‘Ouderen voelden zich fitter, vitaler en gaven aan dat dagelijkse activiteiten zoals traplopen en fietsen makkelijker gingen dan voorheen.’

Verdiepende onderzoeken van ProMuscle in de Praktijk

Daarnaast heeft Berber een aantal verdiepende onderzoeken gedaan. Zo onderzocht ze de kosteneffectiviteit van de interventie en beantwoordde de vraag welke subgroep er het meeste profijt van heeft. Het onderzoek liet onder andere zien dat ouderen jonger dan 75 jaar een grotere toename in spiermassa hadden na het 12-weekse programma dan oudere senioren. Berber: ‘Dit wijst erop dat het belangrijk is om zo vroeg mogelijk met het programma te beginnen.’

Veelbelovende resultaten voor de praktijk

Ook vergeleek Berber de effecten van ProMuscle in verschillende settings. ‘We weten dat effecten kunnen afnemen wanneer een interventie wordt uitgevoerd in de praktijksetting, vergeleken met een gecontroleerde setting. Echter, uit ons onderzoek bleek het tegenovergestelde waar te zijn,’ vertelt ze. Ze vergeleek de effecten en de contexten van de drie verschillende soorten ProMuscle studies die de afgelopen jaren zijn uitgevoerd: Het ProMuscle onderzoek in de gecontroleerde setting, het ProMuscle in de Praktijk onderzoek en de ProMuscle pilots in de praktijksetting. Hoewel de kernelementen krachttraining en eiwitrijke voeding in iedere interventie gelijk waren varieerden de contextuele factoren, zoals kenmerken van individuen, organisaties en de maatschappij. Bij dat laatste kan men denken aan de politieke situatie of lokaal beleid. Deze contextuele factoren kunnen bijdragen aan verschillende uitkomsten van de interventie, in zowel positieve als negatieve zin, en Berber wilde de effecten in de verschillende settings kunnen verklaren.

Ruimte voor de praktijk

Uit Berbers onderzoek naar de effecten van ProMuscle in verschillende settings bleek dat de ProMuscle pilots in de praktijksetting de duidelijkste effecten had. Hierbij bieden de professionals de interventie aan in hun eigen praktijk en doen onderzoekers een stapje terug. De contextuele factoren die dit resultaat kunnen verklaren zijn onder andere dat de interventie op maat aangeboden wordt, de beschikbaarheid van en toegang tot faciliteiten en de betrokkenheid van ervaren professionals. ‘Deze resultaten laten zien dat de effecten niet afnemen maar juist toenemen als je als onderzoeker de interventie meer loslaat en meer ruimte geeft aan de praktijk. Dat is veelbelovend voor de implementatie van de interventie,’ legt Berber uit.

Het vervolg

Na haar promotie zal Berber zich blijven bezighouden met de ProMuscle in de Praktijk Interventie. Ze zal in haar vervolgfuncties voor Implementatienetwerk Sport en Bewegen vanuit WUR en als onderzoeker aan Hogeschool Utrecht werken aan de systematische en duurzame implementatie ervan in Regio Foodvalley. Vanuit de Regio Deal Foodvalley zal de implementatie verder worden geborgd en uitgerold worden, want de Regio Deal zet in op onderzoek naar gezonde voeding voor kwetsbare ouderen met als doel de functionaliteit en fitheid van hen te behouden en verbeteren. Binnen dit project werken WUR, UMC Utrecht en Hogeschool Utrecht samen met professionals zoals fysiotherapeuten, diëtisten en huisartsen en met partijen zoals Alliantie Voeding in de Zorg, zorgorganisaties, gemeenten en zorgverzekeraars. De pilotstudie voor de implementatie van ProMuscle gaat onder andere van start in gemeente Ede, Barneveld en Veenendaal.

ProMuscle in de Praktijk is uitgevoerd door WUR (coördinator), Stichting Alliantie Voeding in de Zorg, FrieslandCampina, Innopastry (Patisserie Unique) en Zilveren Kruis. In deze publiek-private samenwerking, met cofinanciering vanuit de Topsector Agri&Food, werd samengewerkt met AGORA en UMCU. Het programma werd uitgevoerd in nauwe samenwerking met de zorgorganisaties Zorggroep Apeldoorn en omstreken, Viattence (Heerde), Zorggroep Noordwest Veluwe (Harderwijk en Putten) en Opella (Ede).