18 APRIL 2019

Voeding en darmgezondheid in transmurale zorg

Wageningen University & Research (WUR) heeft het hoogleraarschap van MDL-arts prof. dr. Ben Witteman recent verlengd. Met zijn leerstoel ‘voeding en darmgezondheid in transmurale zorg’ verbindt hij voedingskennis aan de transmurale zorgpraktijk. Witteman is daarmee het boegbeeld voor de Alliantie Voeding in de Zorg.

‘Als arts wil ik het belang van voeding in de transmurale zorg onderstrepen, aldus Witteman’. ‘Ik werk in vele samenwerkingsverbanden binnen en buiten Wageningen University & Research, met regionale en academische medische centra. De focus in mijn onderzoek ligt op de rol van voeding bij chronische darmaandoeningen. De zogenaamde diet-based-approach heeft daarbij sterk mijn aandacht. Maar natuurlijk nemen we ook beweging en leefstijl mee. Inmiddels lopen er 4 AIO trajecten en zijn er volop plannen voor nieuw onderzoek.’

Landelijke inzet

Tijdens zijn eerste jaren als hoogleraar heeft Witteman landelijk aanzien als ‘Voedingsarts’ verworven. Hij publiceerde vele wetenschappelijke artikelen. Ook is hij regelmatig te vinden in (vak)media én is hij een veelgevraagd spreker op congressen en symposia. Hij is een geliefd docent bij de studenten die hij begeleidt en klinische colleges geeft. Alliantievoorzitter van Loenhout is dan ook trots dat het hoogleraarschap wordt voortgezet: ‘Voor Ziekenhuis Gelderse Vallei is Darm-Lever een belangrijke speerpunt in de zorg. Het kennis- en expertisecentrum DarmLeverzorg van Ziekenhuis Gelderse Vallei bundelt kennis over voeding, bewegen en darmkanker. Binnen Wageningen University & Research is ‘Voeding en transmurale Darmgezondheid’ een onderzoekslijn waarin meerdere leerstoelgroepen elkaar vinden.’ Het hoogleraarschap levert dan ook gezondheidswinst in zorgpraktijk, zoals Witteman zelf toelicht in een recent interview met Ziekenhuis Gelderse Vallei.

Chronische darmaandoeningen

Zeker één op de vijf Nederlanders heeft regelmatig buikklachten. De klachten hebben een negatieve invloed op de kwaliteit van leven en leiden o.a. tot meer ziekteverzuim. Witteman doet onderzoek bij inflammatoire darmziekten (IBD) zoals de ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa en bij het prikkelbaar darmsyndroom (PDS / IBS). ‘IBS en IBD patiënten willen over het algemeen graag zelf aan de slag met hun voeding en leefstijl’ aldus Witteman. Het onderzoek is dan ook sterk gericht op het ondersteunen van het zelfmanagement. Denk aan de ontwikkeling van evidence-based richtlijnen voor voeding en lichaamsbeweging. Maar ook aan de toepassing ervan in bijvoorbeeld een nieuw te ontwikkelen apps of tools.

Diet-based Approach

Richtlijnen voor voeding en leefstijl bij darmaandoeningen ontbreken nog. Wel zijn er verschillende studies die impliceren dat voeding en leefstijl een rol spelen. De meeste studies zijn kortdurend en richten zich op een specifiek aspect van het dieet, zoals vezels, zuivel of een vitamine. Witteman richt zich op de Diet-based approach waar een volledig voedingspatroon wordt ingezet. Door de interventies dicht bij de dagelijkse praktijk te houden, kan na het onderzoek direct een vertaling naar de praktijk plaatsvinden. Ook het onderzoek met de Eetscore wordt hieraan gekoppeld. De Eetscore is een digitale voedingsvragenlijst die professionals helpt om mensen voedingsadvies te geven door eetgewoonten inzichtelijk en bespreekbaar te maken.

Promotie trajecten

Carlijn Lamers (ZGV/WUR/Radboudumc): Voeding en bewegen als ‘add-on’ therapie bij Inflammatory Bowel Disease (Eat2move project).
Jorrit Opstelten (UMCU/WUR/CCUVN): De rol van omgevingsfactoren op het verloop van IBD.
Iris Rijnaarts (WUR/ZGV/MLDS): IBSQutrition studie - Via voeding kwaliteit van leven verbeteren bij Prikkelbaar darmsyndroom.
Harm van Noort (ZGV/WUR/Radboudumc/HAN) – Optimaliseren van het herstel van patiënten die een operatie ondergaan door optimale voedings- en beweegzorg in het peri-operatieve traject.

Gezondheidswinst in zorgpraktijk

Patiëntervaringen met voedingsaviezen:

Met data uit het project Cater with Care zijn knelpunten rondom voedingsadviezen in kaart gebracht bij patiënten met en zonder (risico op) ondervoeding, zowel tijdens ziekenhuisopname als na ontslag. Meer lezen >>>>
Via een ‘Patient Journey’ bij darm- en borstkankerpatiënten is de emotionele beleving van de patiënt in kaart gebracht tijdens het doorlopen van het zorgpad. Meer lezen >>>>

Kwaliteitsstandaard voedings- en vochttekort in de zorg: Ism Pallas health research and consultancy werkt Alliantie Voeding aan een kwaliteitsstandaard in opdracht van V&VN. Naast zorgprofessionals en kennisexperts worden ook patiënten en mantelzorgers betrokken. Meer lezen>>>>
Het peri-operatieve traject: Elke chirurgische patiënt de meest optimale voeding en zorg bieden. Op het juiste moment, op de juiste manier. Dat optimaliseert het herstel van de patiënt. De Step-studie liet zien dat patiënten met een eiwitverrijkt dieet en extra bewegen tijdens de pre-operatieve fase in een betere conditie komen voor hun operatie. Meer lezen >>>>
Eetscore Tranmuraal: De Eetscore bevordert een gezonder eetpatroon door voedingsgewoonten inzichtelijk en bespreekbaar maken in de zorgpraktijk. Meer lezen >>>>
Zorgpad ondervoeding: In dit project is regionaal de voedingszorg overdracht van ziekenhuis naar de zorg na het ziekenhuis (thuis, thuiszorg, verpleeghuis ) verbeterd. Uit dit project zijn ook de website Gevoed met Kennis en folder Ondervoeding ism het Voedingscentrum voortgekomen. Ook was Witteman betrokken bij de ontwikkeling bij de ontwikkeling van de multidisciplinair richtlijn ondervoeding van de Stuurgroep Ondervoeding.