Voedingsonderzoek voor patiënten: onze zorg

Food for Thought brengt voedingswetenschap en zorg samen: de 80 deelnemers van Wageningen University & Research (WUR), Ziekenhuis Gelderse Vallei en Rijnstate kregen onderzoeksresultaten en de voortgang van projecten gepresenteerd. Deze eerste online editie bood een afwisseling van filmpjes, presentaties en pitches. ‘Professioneel’, ‘een boeiend en inspirerend webinar’ en ‘ik zit te genieten thuis’ waren enkele reacties van de deelnemers. Ellen Kampman, hoogleraar voeding en ziekte trapte namens de Alliantie Voeding in de Zorg de avond af met de stand van zaken van voedingsonderzoek bij ziekte en herstel in de Alliantie Voeding. ‘Voedingsonderzoek voor patiënten is inderdaad onze zorg’ begon Ellen. ‘Gelukkig gonst het van de activiteit in onze onderzoekslijnen. De inzichten die dat oplevert dragen bij aan de behandeling en het herstel van ziekte. Op het recente congres VoedingNL presenteerden we zeven posters, waaronder onze projecten vanuit het Nationaal Preventieakkoord. Ook starten steeds meer leefstijlinterventies, zoals bijvoorbeeld de SoFit en de Voed Je Beter.’

Ouderen

‘Vanaf je 30e verlies je spierkracht, en vanaf je 70e gaat dat verlies nog sneller’, begon Postdoc Pol Grootswagers van de groep Nutritional Biology aan WUR zijn presentatie, live vanuit de studio in Ziekenhuis Gelders Vallei. Pol werkt aan onderzoek naar voedingsstrategieën om de spierkwaliteit tijdens het ouder worden te verbeteren. ‘Het verlies van spierkracht verloopt sneller dan het verlies aan spiermassa, omdat de spierkwaliteit afneemt met het ouder worden. Krachttraining werkt vrijwel bij iedereen om verlies van spierkwaliteit tegen te gaan. Voor eiwitrijke voeding is dat anders. Sommige mensen eten bijvoorbeeld al veel eiwit, dan helpt extra toevoegen niet meer. Bij kwetsbare groepen in eiwitrijke voeding vaak wel zinvol. In de Voila-leefstijlinterventie gaan we het effect van eiwitrijke voeding en krachttraining bij verschillende kwetsbare groepen in kaart brengen: ouderen die herstellen van een heupfractuur, ouderen met een verminderde metabole gezondheid, ouderen met mobiliteitsproblemen en gezonde ouderen. Zo krijgen we meer inzicht in het verschil in respons op leefstijlinterventies bij ouderen.’

Voor de toekomst haalde Pol het belang van onderzoek naar plantaardige eiwitten aan. ‘Om een duurzamer voedingspatroon te volgen is een verschuiving nodig naar meer plantaardige eiwitten in ons voedingspatroon. We weten echter nog niet of de kwaliteit van plantaardige eiwitten voldoende en veilig is. In studies vanuit RegioDeal FoodValley onderzoeken we in hoeverre dierlijke eiwitten bij kwetsbare ouderen vervangen kunnen worden door plantaardige eiwitten. Zo hopen we te komen tot een veilig compromis tussen duurzame en gezonde voeding voor ouderen. We starten met een onderzoek naar het effect van één maaltijd op de spiereiwitsynthese. Op basis van de resultaten zullen we een 10 daagse studie opzetten met hetzelfde doel. Vandaar uit werken we aan een studie waarin we mensen gedurende 3 maanden volgen en spiermassa en spierkracht als uitkomstmaten meenemen.’

Via de Alliantie Voeding in de Zorg zal de kennis breed gedeeld worden in de onderzoekslijn ouderen. Recent publiceerde Pol ook een artikel in Voeding Nu over prehabilitatie – een programma met aandacht voor beweging en voeding voor een operatie. In zijn PhD thesis richtte hij zich ook op onderzoek aan spierkwaliteit.

Obesitasbehandeling

‘Slechts 5% van de mensen met ernstig overgewicht lukt het om af te vallen en dit gewicht langdurig vast te houden’ vertelde Eric Hazebroek, bariatrisch chirurg Rijnstate en buitengewoon hoogleraar voeding en obesitasbehandeling aan WUR. ‘Obesitas brengt veel gezondheidsrisico’s mee, daarmee is bariatrie voor sommige mensen een goede oplossing. Ondanks dat er veel voordelen aan een operatie zitten wat betreft gezondheidswinst, kunnen er ook problemen ontstaan, zoals bijvoorbeeld vitaminetekorten.’ Binnen zijn hoogleraarschap heeft hij inmiddels zes promovendi aan WUR onder zijn hoede. In het webinar lichtte hij de drie thema’s in zijn onderzoeksprogramma toe:

1) Mechanismen van gewichtsverlies & gewichtstoename rondom een bariatrische ingreep
‘We zien dat batriatrie werkt, maar de mechanismen erachter zijn nog onvoldoende bekend’, legde Eric uit. ‘Uiteraard speelt de verminderde inname van voeding een rol, maar ook de voedselvoorkeur lijkt te veranderen na de ingreep. We zien soms dat mensen ineens meer voorkeur voor gezonde producten hebben, zoals sla of andere groenten, dan voor de ingreep. De hang naar suiker en vetrijke producten lijkt juist verminderd. Als we dit soort veranderingen beter begrijpen dan kunnen we dit meenemen in de behandeling en de nazorg van patiënten met een bariatrische ingreep. Daarnaast kijken we in ons onderzoek naar verschillende chirurgische technieken om het behoud van gewichtsverlies na de ingreep te verbeteren.’

2) Omgaan met de nadelen van een bariatrische ingreep
‘Na een bariatrische ingreep ontstaan regelmatig tekorten, zowel aan micronutriënten zoals vitaminen en mineralen, als aan macronutriënten zoals eiwitten’ ging Eric verder. ‘Met ons onderzoek naar de voedingsstatus na bariatrie doen we inzichten op om betere voorlichting voor de patiënt mogelijk te maken. Hierin werken we samen met het team van Eetscore van WUR.’ Lees meer over voedingsstatus na een bariatrische ingreep via de projectpagina van de Alliantie Voeding in de Zorg.

3) Onderzoek aan het verdwijnen van comorbiditeiten na een ingreep
‘Door het overgewicht en de metabole verstoring in het lichaam kunnen diverse comorbiditeiten aanwezig zijn zoals hypertensie en diabetes type 2’, vervolgde Eric zijn verhaal. ‘De bariatrische ingreep kan, naast het gewichtsverlies ook zorgen voor veranderingen in verbeteringen in de comorbiditeiten. De combinatie van obesitas en slaapapneu komt ook veel voor. Ademstops na een operatie kunnen bij een klein aantal patiënten leiden tot complicaties Daarom starten we komende jaar de POPCORN-studie om te onderzoeken wat de beste zorg is voor een patiënt met slaapapneu die een bariatrische operatie ondergaat.’

Eric vertelde ook over hoe de kennis uit de zorgpraktijk ingebracht wordt in het onderwijs van studenten Voeding en Gezondheid. In het vak General Medicine geeft hij regelmatig colleges waarin hij ook een patiënt uitnodigt om ervaringen te delen. ‘Deze colleges worden altijd erg gewaardeerd door de studenten’ aldus Eric.

Onderzoeken en innovaties

Het gesprek van Arthur van Zanten, internist-intensivist in Ziekenhuis Gelderse Vallei en buitengewoon hoogleraar aan WUR met onderzoekers over herstel na metabole stress bracht het belang van voeding bij herstel goed in beeld. Hierbij kwamen onder andere aan bod onderzoek naar lichaamssamenstelling en monitoring van voedingsinname op de verpleegkundige afdeling na ontslag. Willemijn Faber, revalidatiearts en promovendus vertelde dat 80% van de mensen met een dwarslaesie en 73% van mensen met MS kampt met problemen zoals obstipatie of incontinentie. Enorme getallen met een grote impact. Vanuit de onderzoekslijn darmaandoeningen onderzoekt zij de rol van het microbioom bij neurologische aandoeningen.

'Met Food for Thought inspireren we elkaar en delen kennis. Dit helpt om tot nieuwe projecten te komen’, aldus Menrike Menkveld, directeur Alliantie Voeding in de Zorg. ‘Ondanks dat deze editie online was, was het wederom geslaagd. Via pitches zijn oproepen gedaan om onderzoek op darmkanker en voeding voor zwangeren met elkaar te versterken. Om voeding en leefstijl in te bedden in de medische behandeling is meer kennis nodig over de effecten ervan. Op weg naar ons 15-jarig bestaan ben ik trots op ons uitgebreide portfolio van onderzoeken en innovaties. En uiteraard op de vele onderzoekers, artsen, diëtisten, fysiotherapeuten en andere experts die werken aan de onderzoeken. Voeding en leefstijl verdienen een plek in de patiëntenzorg.’

Voor onderzoekers en zorgprofessionals vanuit onze kernpartners is het webinar terug te kijken. Zij kunnen dat aanvragen bij Laura Zantman, organisator van deze 20e editie.

• Delen: