Aandacht voor overgewicht in zorgopleidingen

Vanuit het Nationaal Preventieakkoord

Het voorkomen van overgewicht en obesitas brengt veel gezondheidswinst met zich mee. Met het Nationaal Preventieakkoord (NPA, 2018) zetten de overheid met gemeentes, zorgaanbieders, organisaties, sportverenigingen en ondernemers samen de stap naar een gezonder Nederland.

Professionele, individuele ondersteuning – bijvoorbeeld door artsen en verpleegkundigen - kan mensen helpen bij het omschakelen naar en volhouden van een gezonde leefstijl. Daarom willen de partners van het NPA dat al het onderwijs voor (zorg- en welzijns-) professionals uiterlijk in 2030 extra aandacht besteedt aan gezonde voeding, sport en beweging, en aan de achterliggende problematiek bij obesitas. Bij het ontstaan van obesitas spelen vaak allerlei factoren een rol, van genetische aanleg, cultuur en sociale omgeving, tot stress, slaapproblemen, medicatie en de vaardigheden om gezond te leven.

Overgewicht en leefstijl in de huidige curricula

In de bestaande opleidingen geneeskunde en verpleegkunde is er weinig aandacht voor leefstijl en obesitas. Zowel professionals als studenten onderschrijven de behoefte aan meer aandacht hiervoor (Nivel 2020, Student & Leefstijl 2020, van Dam-Nolen 2017, klankbordgroepmeeting 2020). Ook blijkt dat kennis over het doorverwijzen naar andere disciplines en leefstijlprogramma’s geoptimaliseerd moet worden (van Dam Nolen 2017, klankbordgroepmeeting 2020). Het Raamplan 2020, met daarin de competenties voor de arts van de toekomst, legt nu meer nadruk op preventie dan voorheen. Ook in de Bachelor Nursing 2020 (HBO-Verpleegkunde) en het Kwalificatiedossier MBO-Verpleegkunde wordt dit onderwerp benoemd.

Wat willen we bereiken?

Alliantie Voeding in de Zorg, Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) en Hogeschool Utrecht voeren het project ‘Overgewicht en leefstijl in zorgopleidingen’ uit in opdracht van VWS. Doel is ervoor te zorgen dat de curricula van de opleidingen voor basisartsen en verpleegkundigen structureel aandacht besteden aan:

• Voeding
• Beweging
• Ontspanning
• Samenwerking in de keten
• Brede blik achterliggende problematiek obesitas

Een brede blik op leefstijl en andere factoren die spelen bij obesitas is cruciaal. Zorgprofessionals signaleren problemen hierdoor sneller, krijgen een beter begrip van de complexiteit van obesitas en leren zonder oordeel met patiënten in gesprek in te gaan.

Zo krijgen artsen en HBO- en MBO-verpleegkundigen kennis, vaardigheden en tools aangereikt waarmee ze optimaal kunnen inzetten op preventie. We richten ons op vier geneeskundeopleidingen en 20% van de verpleegkundeopleidingen voor eind 2021.

Hoe willen we dit bereiken?

We ondersteunen opleiders die overgewicht en leefstijl nadrukkelijk willen integreren in hun onderwijs. Een aantal voert via ons project een onderwijspilot uit. De precieze invulling van de pilot is afhankelijk van de wensen van de opleider. Hierbij profiteren ze van:

2. Het delen van kennis
We hebben in het netwerk en de literatuur informatie opgehaald over de wensen en behoeften rondom de opleidingen (artsen, verpleegkundigen, docenten, beroeps- en belangenverenigingen). De inzichten worden gedeeld via deze projectpagina en zijn daarmee ook beschikbaar voor opleiders die geen pilot uitvoeren. Ook bestaand onderwijsmateriaal (inclusief leerdoelen en leeruitkomsten) wordt in kaart gebracht.

3. Partners die meedenken op onderwijskundig vlak
We denken met de opleiders mee bij het bepalen van (eind)competenties, leerdoelen, toetsingsvormen, fasering van het onderwijs, onderwijsvormen, studiemateriaal, competenties van de docent en bijscholing van docenten.

4. Een kleine financiële bijdrage
Voor de inzet van uren of materiaalontwikkelingskosten.

Menrike Menkveld-Beukers, Alliantie Voeding in de Zorg

Neem contact op

Menrike Menkveld (Alliantie Voeding in de Zorg), Marieke Plas (Partnerschap Overgewicht Nederland), Heleen Scholten (Hogeschool Utrecht), Liesbeth Haverkort (Hogeschool Utrecht), Anneke Berendts (Wageningen University & Research)