Aandacht voor overgewicht in zorgopleidingen

Vanuit het Nationaal Preventieakkoord

Minder diabetes, minder hart- en vaatziekten en lagere zorgkosten. Overgewicht en obesitas voorkomen brengt veel gezondheidswinst met zich mee. Met het Nationaal Preventieakkoord (NPA, 2018) zetten gemeentes, zorgaanbieders, patiëntenorganisaties, sportverenigingen en ondernemers samen de stap naar een gezonder Nederland.

Professionele, individuele ondersteuning – bijvoorbeeld door artsen en verpleegkundigen in de zorg - kan mensen helpen bij het omschakelen op en volhouden van een gezonde leefstijl. Daarom willen de partners van het NPA dat al het onderwijs voor (zorg- en welzijns-) professionals uiterlijk in 2030 extra aandacht besteedt aan gezonde voeding, sport en beweging, en aan de achterliggende problematiek bij obesitas. Bij het ontstaan van obesitas spelen vaak allerlei factoren mee, van genetische aanleg, cultuur en sociale omgeving, tot stress, slaapproblemen, medicatie en de vaardigheden om gezond te leven. 

Overgewicht en leefstijl in de huidige curricula

In de bestaande opleidingen geneeskunde en verpleegkunde is weinig aandacht voor leefstijl en obesitas. Zowel professionals als studenten onderschrijven de behoefte hieraan (Nivel 2020, Student & Leefstijl 2020, van Dam-Nolen 2017, klankbordgroepmeeting 2020). Ook blijkt dat kennis over het doorverwijzen naar andere disciplines en programma’s geoptimaliseerd moet worden (van Dam Nolen 2017, klankbordgroepmeeting 2020). Het Raamplan 2020, met daarin de competenties voor de arts van de toekomst, legt nu meer nadruk op preventie dan voorheen, en ook in de Bachelor Nursing 2020 (HBO Verpleegkunde) en het Kwalificatiedossier MBO Verpleegkunde wordt dit onderwerp benoemd.

Wat willen we bereiken?

Vanuit die gedachte zijn De Alliantie Voeding in de Zorg, Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) en de Hogeschool Utrecht het project ‘Overgewicht en leefstijl in zorgopleidingen’ gestart. Doel is ervoor te zorgen dat de curricula van de opleidingen voor basisartsen en verpleegkundigen binnen 2,5 jaar structureel aandacht besteden aan:

• Voeding;
• Beweging;
• Ontspanning;
• Samenwerking in de keten;
• Brede blik achterliggende problematiek obesitas.

Dit zodat artsen en verpleegkundigen (HBO & MBO) de kennis, vaardigheden en tools aangereikt krijgen waarmee ze optimaal kunnen inzetten op preventie. We richten ons op 4 geneeskundeopleidingen en 20% van de verpleegkundeopleidingen voor eind 2021.

Een brede blik op leefstijl en andere factoren die spelen bij obesitas is cruciaal. Zorgprofessionals signaleren problemen hierdoor sneller, krijgen een beter begrip van de complexiteit van obesitas en leren zonder oordeel met patiënten in gesprek in te gaan.

Hoe willen we dit bereiken?

We ondersteunen opleiders die overgewicht en leefstijl nadrukkelijk willen integreren in hun onderwijs. Een aantal van hen krijgt via ons project de kans een onderwijspilot uit te voeren.  De precieze invulling van de pilot is afhankelijk van de wensen van de opleider. Hierbij profiteren ze van:

1. Een breed netwerk:
Diverse beroeps- en belangenverenigingen en onderwijsinstellingen zijn bij het initiatief betrokken. Zij denken vanuit verschillende expertises mee over het onderwijs. Dit leidt tot nieuwe ideeën over de taken, kennis, vaardigheden en tools van toekomstige zorgprofessionals. Indien gewenst zorgen we er ook voor dat opleiders ervaringen en materialen kunnen delen met elkaar of met andere partijen uit het netwerk. 

2. Het delen van kennis:
We hebben in het netwerk en de literatuur informatie opgehaald over de wensen en behoeften rondom de opleidingen (artsen, verpleegkundigen, docenten, beroeps- en belangenverenigingen). De inzichten worden gedeeld via deze projectpagina en zijn daarmee ook beschikbaar voor opleiders die geen pilot uitvoeren. Ook bestaand onderwijsmateriaal (incl. leerdoelen) wordt in kaart gebracht.  

3. Partners die meedenken op onderwijskundig vlak:
Projectpartner Hogeschool Utrecht denkt met de opleiders mee bij het bepalen van (eind)competenties, leerdoelen, toetsvormen, fasering van het onderwijs, onderwijsvormen, studiemateriaal, competenties van de docent en bijscholing van docenten. 

4. Een kleine financiële bijdrage:
Voor de inzet van uren of materiaalontwikkelingskosten.

Nadia Botros, Alliantie Voeding in de Zorg

Neem contact op

Menrike Menkveld (Alliantie Voeding in de Zorg), Nadia Botros (Alliantie Voeding in de Zorg), Marieke Plas (Partnerschap Overgewicht Nederland), Heleen Scholten (Hogeschool Utrecht), Liesbeth Haverkort (Hogeschool Utrecht)