Goede Zorg Proef Je®

Met ons programma Goede Zorg Proef Je® realiseren we een gezond en duurzaam voedingsaanbod in ziekenhuizen en zorginstellingen. We richten ons daarbij op patiënt, medewerker en bezoeker. Het aanbieden van goede voeding draagt bij aan herstel na ziekte, ondersteunt een gezonde werkomgeving en maakt de gezonde en duurzame keuze de makkelijke keuze. Het programma wordt uitgevoerd met steun van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en draagt bij aan de realisatie van de landelijke doelen van Samenhangende Preventiestrategie, Nationaal Preventieakkoord, Greendeal Duurzame Zorg 3.0 en Integraal Zorgakkoord. 

Succesvol programma: erkende interventie en landelijke impact

Goede Zorg Proef Je is een bewezen en erkende aanpak voor het realiseren van een gezond en duurzaam voedingsaanbod in de zorg. Het programma is erkend als best practice binnen het Nationaal Preventieakkoord, was de eerste RIVM-gecertificeerde interventie op het gebied van Duurzaam Eten, en is opgenomen als inspiratievoorbeeld in de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Daarnaast is het programma door de Coalitie Leefstijl in de Zorg geselecteerd als een van de tien interventies die actief worden gestimuleerd voor landelijke implementatie.

De Alliantie Voeding in de Zorg werkt in het programma samen met de projectpartners Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), Voedingscentrum, Kenniscentrum Ondervoeding en de Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD) en voor thema’s is nauwe samenwerking met stakeholders zoals branche- en inhoudelijke organisaties en kennisinstellingen.

De voortgang van Goede Zorg Proef Je wordt op verschillende niveaus gemonitord en expertise delen we met RIVM en het Ministerie van VWS. Deelnemende ziekenhuizen en instellingen volgen hun eigen realisatieproces, en op programma-niveau worden tussentijdse inzichten uit pilots en onderzoeken verzameld en vertaald naar de praktijk. Daarnaast voert Wageningen University & Research een implementatie- en effectevaluatie uit naar de impact van Goede Zorg Proef Je.

Aanpak en ondersteuning

In 2016 organiseerde Alliantie Voeding in de Zorg het eerste landelijke event om goede voeding in ziekenhuizen te bevorderen, waar met name Ziekenhuis Gelderse Vallei als Voedingsziekenhuis anderen wist te inspireren. In 2019 startte het programma Goede Zorg Proef Je en nam Alliantie Voeding in de Zorg samen met 11 koplopers – de eerste Voorhoede ziekenhuizen – een voorschot in de transitie naar een gezond en duurzaam voedingsaanbod. Inmiddels zijn er 67 ziekenhuizen en 40 zorginstellingen aangesloten bij Goede Zorg Proef Je.

In het lerende netwerk van Goede Zorg Proef Je inspireren ziekenhuizen en zorginstellingen elkaar en delen ze hun ervaringen, kennis en knelpunten. Via online bijeenkomsten, live inspiratiesessies, themanetwerken en werkgroepen werken deelnemers samen aan oplossingen en nieuwe inzichten.

Daarnaast ondersteunt Goede Zorg Proef Je met praktische tools bij de stappen van visie naar implementatie. Deze tools zijn ontwikkeld op basis van wetenschappelijke inzichten en met behulp van experts en ervaringen uit het werkveld. De Goede Zorg Proef Je norm geeft inzicht in de minimale eisen waaraan het voedingsaanbod en -beleid moeten voldoen.

De kracht van Goede Zorg Proef Je ligt in de combinatie van praktijk, beleid en wetenschap. Door participatie in innovatie- en onderzoeksprojecten brengen we vraagstukken vanuit de zorg in, optimaliseren we inzet van onderbouwde tools in de dagelijkse praktijk en leveren we kennis over een breed spectrum van transitiemodellen. Naast de projectpartners is er afstemming en samenwerking met landelijke organisaties en netwerken zoals ActiZ, Groene Zorg Alliantie, Milieuplatform Zorg, MVO Nederland, Nederlandse ggz, NFU, ProVeg, RIVM, Samen Tegen Voedselverspilling, TAPP, Transitiecoalitie Voedsel, VGN, Vilans, JOGG en Wageningen University & Research. Uiteraard worden cateraars en leveranciers betrokken.

Landelijke ambitie: Gezond en Duurzaam Voedingsaanbod

Nationaal Preventieakkoord: In 2025 is voor patiënten, personeel en bezoekers in 50% van de ziekenhuizen het voedingsaanbod gezond, uiterlijk in 2030 is het voedingsaanbod in alle ziekenhuizen gezond. Daarnaast wordt ingezet op een gezonder voedingsaanbod in andere typen zorginstellingen.
Integraal Zorgakkoord: Per 1 januari 2030 wordt het voedingsaanbod voor patiënten, cliënten en bewoners van instellingen verstrekt op basis van de richtlijn Eetomgevingen van het Voedings­centrum (tenzij om medische redenen een alternatief dieet aan de orde is), en hierbij wordt rekening gehouden met geloofs- of levensovertuigingen m.b.t. eten.
Green Deal Duurzame Zorg 3.0: In het voedingsaanbod voor personeel en bezoekers streven zorgaanbieders naar een 40/60-verhouding van dierlijke/plantaardige eiwitten uiterlijk in 2030, met een 50/50-verhouding als tussenresultaat in 2026. Voor de verhouding dierlijk/plantaardige eiwitten van het voedingsaanbod voor cliënten/patiënten, spannen zorgaanbieders zich in om datgene te doen wat medisch verantwoord mogelijk is.

Richtlijnen als uitgangspunt

Goede en duurzame voeding voor patiënten/cliënten heeft als basis de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad met daarbij waar nodig aanvullingen om te voorzien in de (verhoogde) energie- en eiwitbehoefte. Hiervoor gebruiken we zowel het rapport Voedingsconcepten in Nederlandse Ziekenhuizen (2016) en evaluatie daarvan (2024), als de ESPEN Guideline on Hospital Nutrition (2021) waarin succesfactoren en aanbevelingen worden gedaan over voeding in ziekenhuizen, zoals welke bestelprocedures ondersteunend werken, de maaltijdbeleving en patiëntgerichtheid.

Publicaties:

• Pot, Winkels & Loenhout (2023) Letter to the Editor: Cardiovascular disease prevention should also focus on dietary policies for healthcare prevention
• Evaluatie van kritische succesfactoren van voedingsconcepten voor patiënten (2024)
• Wierda et al.: Factoren die de voedseltransitie in ziekenhuizen beïnvloeden (2025); Mechanismen achter het voedingsaanbod in langdurige zorginstellingen (2025); Karakterisering van de voedingsomgeving van ziekenhuizen en langdurige zorginstellingen (2024); en Praatplaat Voedselomgevingen in de Zorg (2024)

Internationaal:

• Presentaties op het ONCA-congres (2023), de World Public Health Nutrition Conference in Londen (2024) en het IUNS-congres in Parijs (2025)
• Deelname aan internationale samenwerking, onder meer met projecten in Vlaanderen en de BES-eilanden.

Rapporten en vakbladen:

• Tussenbalans Green Deal Duurzame Zorg 3.0 (2025) en Kamerbrief Voortgang verduurzamen (publieke) zorg en welzijn (2025)
• Uitblinkers (2025) Goed koken proef je in Ziekenhuis Gelderse Vallei & Eiwitrijk Smullen: Eerste Koksnetwerkbijeenkomst in UMC Utrecht
• VoedingNU (2025) Voeding in ziekenhuizen: Gezond en duurzaam, van ambitie naar resultaten
• Projectgroep Duurzame voeding in ziekenhuizen, Nederlandse Federatie van Universitaire centra (NFU) (2024) Rapport Duurzame Voeding in Ziekenhuizen & Symposium. 

We benutten kennis en ervaring die op het domein van voeding bij (ziekte)preventie en herstel wordt opgebouwd. Zo lopen er pilots en onderzoeken naar de toepassing van voedingsadvies in de behandeling van chronische ziekten en voor secundaire preventie. Voeding en leefstijl spelen een belangrijke rol als onderdeel van passende en zinnige zorg, met potentieel grote gezondheidswinst, zoals onderbouwd in de Kennissynthese Voeding als behandeling van chronische ziekten (ZonMw, 2017, Whitepaper Regio Foodvalley, 2024).

communicatie@goedezorgproefje.nl

contactformulier Goede Zorg Proef Je website: https://goedezorgproefje.nl/contact/

O.a.: Gerda Pot (AVZ), Menrike Menkveld (AVZ), Iris de Koning (AVZ), Lies Cuppers (AVZ), Eva Valgaeren (AVZ) in samenwerking met experts van Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ), Nederlandse Vereniging van Diëtisten (NVD), Voedingscentrum en Kenniscentrum ondervoeding.