Medicijngebruik & Voeding - PanDeMics

Medicijnen kunnen allerlei bijwerkingen hebben, van slaperigheid tot een verminderde opname van voedingsstoffen. Zeker bij ouderen die meerdere pillen per dag slikken, kan dit leiden tot tekorten aan vitamines en mineralen en tot ondervoeding. In het project Polyfarmacy and Deficiencies of Micronutrients (PanDeMics) bestuderen specialisten van Ziekenhuis Gelderse Vallei en Wageningen University & Research de wisselwerking tussen medicijngebruik en voedingsstatus. Met de inzichten die dit oplevert, kunnen artsen, apothekers en diëtisten knelpunten sneller herkennen en aanpakken.

Bijwerkingen van medicijngebruik zijn in de Europese Unie verantwoordelijk voor 197 duizend doden per jaar (EC, memo 08.782). Vooral ouderen lopen risico, omdat zij naar verhouding relatief veel medicijnen gebruiken. Maar liefst 45% van de 75-plussers die de apotheek bezoekt, gebruikt langere tijd achtereen vijf of meer verschillende medicijnen (SFK)

De gemiddelde 70-plusser loopt een verhoogd risico op een tekort aan de vitamines D en B,12, en magnesium. Medicijngebruik doet hier nog eens een schepje bovenop. Een tekort aan vitamines en mineralen door medicijngebruik wordt door arts en apotheker vaak niet herkend. Zij wijten de klachten aan de aandoeningen waar mensen al mee kampen, of zien ze als onderdeel van het normale verouderingsproces. Ook in geneesmiddelenonderzoek is weinig aandacht voor voeding en deficiënties.

Onderzoeksopzet

Het verband tussen medicijngebruik en voedingsstatus stond centraal in PanDeMics (2011-2018). In het onderzoek zijn gegevens geanalyseerd over geneesmiddelgebruik en bloedwaardes van vitamine D, B12, natrium en magnesium van geriatrische patiënten die de polikliniek in Ede bezochten. Polyfarmacie - het gebruik van meerdere medicijnen naast elkaar - komt in deze groep veel voor. Er ligt ook een voorstel om het effect van vitamine D-supplementen op het gehalte aan medicijnen in het bloed te onderzoeken. Er zijn aanwijzingen dat sommige supplementen een daling in de bloedspiegel van medicijnen teweeg kunnen brengen.

PanDeMics is een initiatief van de afdeling Geriatrie van Ziekenhuis Gelderse Vallei en de afdeling Humane Voeding van Wageningen University & Research, uitgevoerd via Alliantie Voeding in de Zorg. Klinisch geriater André Janse, professor Renger Witkamp, voedingswetenschapper Elske Brouwer-Brolsma en promovendus Wout van Orten-Luiten vormen de kern  van het onderzoeksteam.

Resultaten

De onderzoekers hebben inmiddels diverse papers gepubliceerd over de interactie tussen geneesmiddelen en voeding bij ouderen in het algemeen, waaronder het effect op vitamine D-status. Van de mensen die vitamine D-supplementen gebruiken blijkt een flink percentage nog steeds te kampen met vitamine-D-deficiëntie. Van de deelnemers had 17% een bloedwaarde lager dan 50 nmol/liter, 49% zat onder de 75 nmol/liter.  Publicaties over medicijngebruik en magnesium, vitamine B12 en natrium zijn onderweg. Ook is er aandacht voor of medicijngebruik een maat kan zijn voor de kans op ondervoeding en overlijden.

Wout van Orten-Luiten, promovendus

Neem contact op

Prof. Renger Witkamp (WUR); Wout van Orten-Luiten, promovendus (WUR); André Janse, klinisch geriater (ZGV); Elske Brouwer-Brolsma, onderzoeker (WUR);