Voed je Beter

Leefstijl, waaronder voeding, speelt een belangrijke rol in het voorkomen van cardiometabole ziekten als hart- en vaatziekten en diabetes. Maar welk voedingsadvies kunnen we geven aan mensen die al cardiometabole ziekten hebben? Daarover is nog weinig bekend. De Voed Je Beter-studies onderzoeken het effect van de Richtlijnen Goede Voeding bij mensen die onder behandeling zijn voor hart- en vaatziekten of diabetes. De onderzoeksresultaten kunnen worden gebruikt als onderbouwing voor voedingsadviezen. Verder wordt onderzocht hoe je in de zorgketen voedingsadviezen het best kunt inzetten.

Hart- en vaatziekten behoren tot de meest voorkomende chronische ziekten: 1.6 miljoen mensen in Nederland lijden eraan. Daarnaast zijn er ruim 1 miljoen mensen met diabetes die een hoog risico lopen op het krijgen van hart- en vaatziekten. Hart- en vaatziekten zorgen voor onder meer vervroegde sterfte en een verlies aan gezonde levensjaren. De behandelingen voor cardiometabole ziekten bestaan vooral uit medicatie, zoals bloeddrukverlagers en insuline, en/ of operaties. Over de effecten van de inzet van leefstijl tijdens de behandelingen is nog weinig bekend1. Wel is onderzocht wat de invloed van leefstijl is op het voorkómen van cardiometabole ziekten: stoppen met roken, een gezond gewicht, regelmatige beweging en een gezond voedingspatroon 2. Op initiatief van Alliantie Voeding in de Zorg wordt binnen het Voed Je Beter-project het effect van gezond eten volgens de Richtlijnen Goede Voeding (RGV) op mensen met cardiometabole ziekten onderzocht.

Voedingsadvies in de praktijk

Binnen het Voed Je Beter-project ontwikkelen we meer kennis over voedingsadvies bij mensen met cardiometabole ziekten en hoe we voedingsadvies kunnen integreren in de behandeling. Ook vergaren we meer inzicht hoe we mensen gezonder kunnen laten eten. De Voed je Beter-aanpak definieert vier bouwstenen voor betere voedingszorg:

1. Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad

2. Borging in het zorgtraject

3. Persoonsgerichte aanpak

4. Inbedding in medische richtlijnen

Het Voed Je Beter-project bestaat uit drie onderzoeken:

• Voed Je Beter - hart en vaatziekten-studie: dit is een gerandomiseerde voedingsinterventiestudie met een controlegroep. In de studie worden sinds 2021 144 mensen met de diagnose hart- en vaatziekten en onder behandeling van een internist een jaar gevolgd. De controlegroep ontvangt de reguliere zorg. De interventiegroep krijgt daarnaast ook coaching om gezonder te gaan eten van een diëtist in de eerste lijn. Met de ‘small change approach’ - een methode om met kleine stapjes verandering te realiseren – worden patiënten gemotiveerd om meer volgens de Richtlijnen Goede Voeding te gaan eten.

Uitkomstmaten zijn o.a. het effect van de verbeterde voeding op het risico op het terugkeren van een vasculair event, het ziektebeloop en de kwaliteit van leven. Ook worden klinische uitkomsten meegenomen, zoals bloeddruk en cholesterol. Verder worden veranderingen in andere leefstijlfactoren, zoals beweging, slaap en roken nagevraagd. Ook de small change approach wordt geëvalueerd: wat werkt wel en wat werkt niet om voedingsadvies op maat te geven.

• Voed Je Beter – diabetes type 2: dit onderzoek is vergelijkbaar met de Voed Je Beter- Hart- en Vaatziekten-studie, alleen worden mensen met diabetes type 2 gevolgd. In dit interventieonderzoek, dat in 2022 is gestart, worden ook de effecten van een gepersonaliseerd voedingsadvies onderzocht. Dat advies is gebaseerd op de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad bij patiënten met diabetes type 2. Het verhogen van vezelinname staat in deze studie centraal. Naast de invloed op het risico op hart- en vaatziekten wordt ook het effect bestudeerd vanuit de positieve gezondheid (zoals ervaren kwaliteit van leven), zorggebruik en voedselvaardigheden. 

• Voed Je Beter - voedingsadvies op de polikliniek cardiologie: in dit praktijkonderzoek wordt de zelfmanagementtool Eetscore ingezet met de bedoeling patiënten te helpen gezonder te eten. Er wordt onderzocht of het ook daadwerkelijk dit effect heeft, waarom en hoe dit effect aansluit op de voedingszorgbehoefte.

Promovendus Iris van Damme en praktijkonderzoeker Tessa de Smit werken in de Voed Je Beter-studies nauw samen met internisten Remy Bemelmans (Ziekenhuis Gelderse Vallei) en Marcel Hovens (Rijnstate) en diëtistenpraktijken in de regio. Het onderzoek wordt begeleid door Marianne Geleijnse, hoogleraar Voeding en Hart- en Vaatziekten en Renate Winkels, senior onderzoeker Voeding en Ziekte. Allebei zijn zij verbonden aan Wageningen University & Research. 

De Voed Je Beter-studies worden uitgevoerd binnen onze onderzoekslijn Cardiometabole Ziekten. Ook werken we binnen de studies samen met partners aan de ambities uit het Nationaal Preventieakkoord om onderbouwing te leveren voor voedingsadvies bij mensen met chronische ziekten en als onderdeel van de behandeling het ziekenhuis. De studies worden gefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ook is er is nauwe samenwerking binnen de Regiodeal Foodvalley en vervolgstudies van dit project zullen daaraan worden verbonden. 

Het zorgpad in kaart

Voedingsinterventie

Iris van Damme, promovendus Alliantie Voeding in de Zorg/ promovendus (WUR)

Neem contact op

O.a.: Iris van Damme, promovendus Alliantie Voeding in de Zorg/ promovendus (WUR); Tessa de Smit, praktijkonderzoeker Alliantie Voeding in de Zorg, diëtist Ziekenhuis Gelderse Vallei; Menrike Menkveld-Beukers (Alliantie Voeding in de Zorg), Prof. Dr. Marianne Geleijnse (WUR); Dr. Renate Winkels (WUR); internist Dr. Remy Bemelmans (Ziekenhuis Gelderse Vallei); internist Dr. Marcel Hovens (Rijnstate); internist Dr. Tom van Loenhout (AVZ/ Ziekenhuis Gelderse Vallei))
Samen met HAGV, Onze Huisartsen, diëtisten uit 1e lijn (regio Ede en Arnhem), Dr. Willemieke Kroeze (Christelijke Hogeschool Ede) en Dr. Bob Mulder (WUR).