Versnelling Voedseltransitie Langdurige Zorg

Vergroten draagvlak, pilots, voedingskennis ontsluiten en samen leren.

Goede voeding speelt een cruciale rol in de gezondheid van cliënten in de langdurige zorg. Zo komt ondervoeding vaak voor in de ouderenzorg, terwijl cliënten met een verstandelijke beperking of psychische aandoening juist regelmatig kampen met overgewicht, mede door medicatiegebruik. Tegelijkertijd draagt de zorgsector bij aan klimaatverandering en milieubelasting: 7% van de nationale CO₂-voetafdruk en 4% van het afval komt uit de zorg. Dat biedt dus kansen om met voeding verschil te maken voor zowel mens als planeet, in lijn met de ambities uit de Green Deal Duurzame Zorg 3.0. Daarom start eind 2025 het project Versnelling Voedseltransitie Langdurige Zorg waarin we verder bouwen op de expertise en structuur van Goede Zorg Proef Je.

Gelukkig bieden zorginstellingen steeds vaker gezonde en duurzame maaltijden voor hun cliënten. Echter zij ervaren vaak nog onvoldoende draagvlak en kennis om deze transitie effectief en blijvend door te voeren. Er is een groeiende behoefte aan praktische inzichten en ondersteuning om het voedingsaanbod te verbeteren en af te stemmen op de specifieke behoeften van verschillende doelgroepen bij de diverse woon- en kookvormen.

Van inspiratie naar uitvoering

In het project Versnelling Voedseltransitie Langdurige Zorg bundelen drie brancheorganisaties – ActiZ, VGN en de Nederlandse ggz – hun krachten met Alliantie Voeding in de Zorg, Eten+Welzijn en Greendish. Samen ondersteunen zij meer dan 600 zorgorganisaties in de langdurige zorg met kennis, begeleiding en praktische hulpmiddelen om de transitie naar gezonde en duurzame voeding te versnellen en blijvend te verankeren in de praktijk. Het project wordt uitgevoerd met steun van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en loopt tot eind 2026.

Gezamenlijke doelstellingen

Het vergroten van het aandeel gezonde voeding volgens de Schijf van Vijf.
De eiwittransitie realiseren naar minimaal 50% plantaardig en 50% dierlijk in 2026, met als doel 60/40 in 2030, voor medewerkers en bezoekers.
Voedselverspilling in de langdurige zorg structureel terugdringen.

Aanpak

Door kennis te verzamelen, te delen en samen te werken aan vraagstukken zal een brede veranderbeweging in gang worden gezet. Zorginstellingen kunnen deelnemen aan pilots om de kansen en uitdagingen in kaart te brengen op het gebied van voedselverspilling, eiwittransitie, CO₂-uitstoot en het voldoen aan de Schijf van Vijf-richtlijnen. Zorginstellingen die al zelfstandig aan de slag zijn gegaan met deze thema’s kunnen deelnemen aan een borgingstraject om blijvende veranderingen te verankeren in hun werkprocessen. Ook wordt kennis over de voedingsspecifieke behoeften van doelgroepen praktisch toegepast. De opgedane inzichten vormen de basis voor praktische hulpmiddelen en tools die voor de gehele sector beschikbaar komen. Zo maken we samen gezonde en duurzame voeding de norm in de langdurige zorg – voor cliënten, medewerkers, milieu en een toekomstbestendige zorg.

Activiteiten, ook met Goede Zorg Proef Je

Lerend netwerk langdurige zorg: Zorgorganisaties uit de langdurige zorg kunnen aansluiten bij het lerend netwerk om kennis en ervaringen uit te wisselen, inspiratie op te doen en samen te werken aan concrete verbeteringen in hun voedingsaanbod.
Ophalen van wensen en behoeften: We brengen de uitdagingen, belemmeringen en kansen in kaart rondom thema’s als eiwittransitie en gezonde voeding volgens de Schijf van Vijf.
Aanpassen en vernieuwen van tools: Bestaand tools van Goede Zorg Proef Je worden aangepast en verder ontwikkeld voor de langdurige zorg. Ook worden bestaande materialen uit de langdurige zorg waar nodig geactualiseerd op basis van de nieuwste inzichten.
Afstemming met stakeholders en kennis verbinden: We stemmen af om inzichten uit onderzoek, richtlijnen en praktijkervaringen te verbinden.
Voortgangsmonitoring: We optimaliseren onze integrale monitoringstool waarmee zorgorganisaties hun voortgang op het gebied van gezond en duurzaam voedingsaanbod kunnen meten. We delen inzichten voor de monitoring van Green Deal Duurzame Zorg.
Kennissyntheses en kennisontsluiting: Per sector worden kennissyntheses opgesteld, gedragen door experts en verrijkt met praktijkervaring. De belangrijkste inzichten worden toegankelijk gemaakt via factsheets, publicaties en bijeenkomsten.
Onderzoekspilots: In samenwerking met zorgorganisaties worden pilots uitgevoerd die inzicht geven in hoe gezonde, duurzame en medisch verantwoorde voeding kan worden toegepast bij verschillende doelgroepen uit de ouderenzorg, GGZ en gehandicaptenzorg.
Afstemming en kennisdeling binnen het project: Alliantie Voeding in de Zorg, Greendish en Eten+Welzijn stemmen hun activiteiten onderling en met de drie brancheorganisatie af en delen de opgedane kennis en ervaringen actief met zorgorganisaties.

Wil je meer weten?

Neem contact op met Lies Cuppers, projectcoördinator vanuit Alliantie Voeding in de Zorg / Goede Zorg Proef Je.