03 MAART 2025

Voeding en leefstijl bij hartpatiënten: Habits for a Healthy Heart

Op 28 februari 2025 promoveerde Esther Cruijsen aan Wageningen University & Research met haar promotieonderzoek “Habits for a Healthy Heart”. Vier jaar lang bestudeerde zij data van mensen die met hartproblemen in het ziekenhuis terechtkwamen. En belangrijker: er ook weer uitkwamen. Het aantal mensen wat leeft met hart- en vaatziekte neemt toe. Omdat deze patiënten een verhoogd risico hebben op een tweede hartinfarct of vroegtijdige sterfte, is het belangrijk om risicofactoren zo goed mogelijk te reguleren. In de zorgpraktijk gebeurt dit voornamelijk met behulp van medicatie, maar voeding en andere leefstijlfactoren kunnen hierbij een belangrijke rol spelen. Hart- en vaatziekten zijn voor het grootste deel toe te schrijven aan een ongezonde leefstijl en voeding. Het promotieonderzoek van Esther had als doel om inzicht te krijgen in de rol van voeding en leefstijl op gezondheidsuitkomsten op de lange termijn in patiënten met vastgestelde hart- en vaatziekten en in relevante subgroepen van deze patiënten. “Ook na een hartinfarct is gezonder eten zinvol, het is nooit te laat” aldus Esther.

Foto: Sven Menschel

Habits for a Healthy Heart

Er werd gekeken naar de naleving van de Nederlandse voedingsrichtlijnen en het verband met het risico op vroegtijdige sterfte. In het observationele onderzoek zijn voedingsfactoren (productgroepen), voedingspatronen en leefstijlfactoren (bewegen, alcohol, vitamine D status) bestudeerd. Bij de analyses werd zorgvuldig gecorrigeerd voor andere factoren die mogelijk invloed hadden op zowel de voeding en leefstijlfactoren als de uitkomsten. Het onderzoek spreekt dan ook over associaties in plaats van causale effecten.

Uit het onderzoek blijkt dat een voedingspatroon met veel groenten, fruit, peulvruchten en volkoren granen patiënten na een hartinfarct helpt gezonder te blijven en de levensverwachting kan verhogen. Resultaten laten zien dat associaties mogelijk sterker waren bij vrouwen en patiënten met obesitas. De bevindingen benadrukken het belang van gezonde voeding en leefstijlgewoonten. Verder werd vastgesteld dat goede voeding van belang is, ongeacht de sociaaleconomische positie of leefstijlfactoren zoals het rookgedrag. Dit wijst op het algemene belang van gezonde voeding, ongeacht de persoonlijke achtergrond of bijkomende gezondheidsfactoren.

Uit het onderzoek blijkt dat het volgen van de richtlijnen goede voeding, zoals opgesteld door de Gezondheidsraad, geschikt is voor hartpatiënten, ook voor degenen die medicatie gebruiken om risicofactoren te beheersen. Toch blijft het een uitdaging om gezonde voeding daadwerkelijk een essentieel onderdeel te maken van de behandeling.

“Door mijn onderzoek weten we dat ‘gewoon’ gezond eten volgens de richtlijnen goede voeding geschikt is voor hart- en vaatziekten patiënten. Ook als deze patiënten medicatie gebruiken om hun risicofactoren te controleren”.

Brug tussen wetenschap en praktijk

“In de afgelopen jaren zijn er grote stappen gemaakt met de opkomst van leefstijlgeneeskunde en er zijn steeds meer zorgprofessionals die zich hiermee bezig houden. Toch is er nog veel winst te behalen en is er veel nodig om voeding en leefstijl een standaard onderdeel te laten zijn van de zorgpraktijk. De samenwerking met de Alliantie Voeding in Zorg is erg prettig voor de vertaling van de onderzoeksresultaten naar de praktijk. Door deze koppeling is er veel samenwerking en korte lijnen met ziekenhuizen. De Alliantie Voeding in de Zorg heeft meerdere keren meegedacht over hoe de resultaten toegepast kunnen worden in de praktijk en hoe dit een basis kan vormen voor vervolgonderzoek” aldus Esther.

Toekomst

Het onderzoek draagt bij aan het ontwikkelen van gerichte richtlijnen en benadrukt de rol van voeding naast medicatiegebruik in het cardiovasculair risicomanagement. Toekomstig onderzoek moet de resultaten verder valideren en andere factoren onderzoeken binnen verschillende patiëntgroepen. Esther: “ Gespecificeerde richtlijnen voor verschillende patiëntgroepen met hart- en vaatziekten kunnen een mooie stap voor de toekomst zijn”.

Het promotieonderzoek van Esther is uitgevoegd aan Wageningen University & Research en is gefinancierd door de Regio Deal Foodvalley. Promotoren van Esther Cruijsen zijn Prof. Dr. JM Geleijnse, Wageningen University & Research en Prof. Dr. FLJ Visseren, UMC Utrecht.