Gericht op gezondheidswinst
Gericht op gezondheidswinst
25 NOVEMBER 2020
Zoals gebruikelijk begon Kristel haar promotieonderzoek met een literatuurstudie. Ze leerde dat 10 tot 20 groepssessies tijdens leefstijlinterventies voor mensen met diabetes type 2 bijdragen aan succes. Bovendien blijkt het zinvol om uit te gaan van de voorkeuren en de cultuur van de deelnemers, zoals taal en eetgewoontes. Toch leverde de review te weinig concrete aanwijzingen op over de inhoud van een leefstijlprogramma. Daarom vervolgde ze haar onderzoek met interviews bij 17 mensen met diabetes type 2 uit Ede en Wageningen. Ze heeft haar deelnemers geworven via diëtisten- en huisartsenpraktijken. Via open interviews vroeg ze naar de ontwikkeling van eetgewoontes in relatie tot levenservaringen. Ze baseerde zich hierbij op een levenstijdlijn die de deelnemers voorafgaand aan het interview zelf hadden gemaakt. Hierop stonden de positieve en negatieve levenservaringen die – naar hun eigen idee - invloed hebben gehad op hun eetgedrag.
Ervaringen en eetgewoontes
“In de literatuur was onvoldoende bekend over de rol van levenservaringen op het voedingspatroon. Door de interviews leerde ik het verhaal kennen achter de eetgewoontes, leefstijl en het ontstaan van ziekte bij mensen met diabetes type 2”, vertelt Kristel. De verhalen lieten zien wanneer mensen zelf in staat zijn hun leefstijl en eetgewoontes te verbeteren. Ook boden de verhalen concrete aanknopingspunten over de onderwerpen en thema’s die in de interventie behandeld moeten worden.”
Ongezonde eetgewoontes blijken vaak te ontstaan als gevolg van een traumatische ervaring, zoals een liefdeloze jeugd of het verliezen van een dierbare. Als mensen in zo’n periode een gebrek aan sociale steun ervaren en ze kunnen niet goed met de veroorzaakte stress en negatieve emoties omgaan, dan heeft gezond eten geen prioriteit. De geïnterviewden zagen dat zelf als een belangrijke oorzaak voor het uiteindelijk ontwikkelen van diabetes type 2.
Een levenservaring die de kijk op het leven en het zelfbeeld drastisch verandert, kan ook gezonde eetgewoontes juist stimuleren. “Denk bijvoorbeeld aan het krijgen van kinderen of kleinkinderen, het volgen van psychosociale therapie of een confronterende ervaring met (on)gezondheid, zoals het krijgen van de diagnose ‘diabetes type 2’. Op zo’n moment kunnen mensen ontdekken dat ze met ‘gezond eten’ een belangrijk doel kunnen bereiken, zoals een goed voorbeeld zijn voor hun kind of kleinkind. Ze krijgen hierdoor een positiever zelfbeeld. Gezond eten wordt dan een onderdeel van henzelf, en als ‘gezonder eter’ kunnen ze bijvoorbeeld gemakkelijker ongezonde hapjes op een verjaardag weigeren”, aldus Kristel.
Gezond eten en zelfreflectie
De interviews hebben veel opgeleverd. “Eetgedrag is niet iets vasts of stabiels, maar verandert voortdurend, afhankelijk van wat er op dat moment in iemands leven speelt en de beschikbare hulpbronnen. Dit moet je dus meenemen in een leefstijlinterventie”. Daarbij zijn drie factoren cruciaal: de manier waarop mensen omgaan met stress, hun zelfontwikkeling en de sociale steun van professionals, familie en vrienden”, zegt Kristel. “Gezond eten kan de gezondheid van mensen met diabetes type 2 op de lange termijn verbeteren als we mensen ook begeleiden bij een leerproces waarin zelfreflectie centraal staat.” Lees hier de wetenschappelijke publicatie van Kristel die ze schreef over de analyse van de levensverhalen.
Leertraject Diabetes
Op basis van de resultaten uit deze studie en de literatuurreview, onderdeel van het Leertraject Diabetes, heeft Kristel Polhuis een interventie ontwikkeld die in 2021 zal worden geëvalueerd bij volwassen met diabetes type 2 in samenwerking met diverse huisartsenpraktijken in Ede en Wageningen. De gemeenten zijn partner in Alliantie Voeding in de Zorg en bieden een proeftuin voor voedingsonderzoek in de (zorg)praktijk. Zo wordt een gezonde leefstijl toepasbaar gemaakt: voor gezondere inwoners, passend bij het Edese Voedselbeleid. Het project Leertraject Diabetes staat onder de leiding van Prof. Marianne Geleijnse en Prof. Maria Koelen van Wageningen University & Research en wordt gesubsidieerd vanuit de Stichting Edema-Steernberg. Ook University of Tilburg, University of Cagliari (Italië), Hospital del Mar, Medical Research Institute (IMIM in Barcelona, Spanje), General Practices Medical Center Veluwse Poort (Ede) zijn partners in het project.
Meer lezen:
Elke 6-8 weken verschijnt onze digitale nieuwsbrief.
