Meer aandacht voor leefstijl en obesitas in zorgopleidingen

Artsen en verpleegkundigen
Preventie van leefstijlgerelateerde ziekte is belangrijker dan ooit. 50% van de Nederlanders heeft overgewicht, waarvan 15% obesitas. Bij corona blijkt dat overgewicht het risico op een ernstiger beloop van de ziekte verhoogt (Webinar Obesitas Platform 'Obesitas en de relatie met het immuunsysteem', 2020). Juist artsen en verpleegkundigen kunnen een rol van betekenis spelen bij preventie. Zij komen in aanraking met alle lagen van de bevolking en ervaren dagelijks de gevolgen van leefstijl en andere factoren die meespelen bij overgewicht en obesitas. Toch is er onvoldoende aandacht voor preventie in de zorgopleidingen. Geschat wordt dat er 57 uur (3.8% van bacheloronderwijs) aan leefstijl in de opleiding geneeskunde zit (Student & Leefstijl, 2019). Binnen HBO-verpleegkunde werd 24 uur (0,4%) in de bachelor aan voeding besteed (van der Boomgaard, 2019). Ander onderzoek laat zien dat huisartsen en coassistenten behoefte hebben aan meer onderwijs over leefstijl en voeding (van Dam-Nolen, 2017; Nivel, 2020).  Recent is het Raamplan 2020 uitgebracht met daarin de competenties voor de arts van de toekomst, hierin is meer aandacht voor preventie.

Wat hebben we gedaan en wat gaan we doen?
Momenteel…

• … zijn er gesprekken geweest met opleidingen (WO, HBO, MBO) en overkoepelende partijen (o.a. LOOV, Raamplan, MBO-raad) om zaken die spelen in het veld op te halen.
• … zijn leden voor de klankbordgroep (zie kader ‘samenwerking’) geworven en is er een eerste bijeenkomst geweest. Ze hebben suggesties gedaan op de inhoud en strategie van het project, lees meer hierover in de samenvatting van de meeting.
• … is binnen het PON een werkgroep met professionals uit verschillende beroepsgroepen (zie kader ‘samenwerking’ ’) samengekomen. Vanuit deze verschillende expertises wordt meegedacht over de inhoud en uitvoer van het project.
• … is een inventarisatie gaande naar wensen en behoeften bij onderwijs en beroepsgroepen.
• … zijn 9 afstudeerders HBO-V van de Hogeschool Utrecht interviews aan het houden onder ruim 70 MBO-V en HBO-V verpleegkundigen in het werkveld over ervaren competenties, kennis, vaardigheden, barrières en tekortkomingen met betrekking tot overgewicht.
• … wordt verkend hoe in het projectpilots met zorgopleidingen vorm en inhoud krijgen. In diverse minoren en extra-curriculaire cursussen is aandacht voor leefstijl en er is op verschillende plekken behoefte om dit in het vaste curriculum te borgen.
• … wordt met WUR afgestemd hoe bepaalde MOOCs over voeding ingezet kunnen worden in de geneeskundeopleidingen.
• … is bij het congres van Student & Leefstijl met huidige studenten gesproken over hun ervaringen met het onderwijs en hun wensen en behoeften.
• … is via een posterpresentatie op VoedingNL is bekendheid gegeven aan grote groep diëtisten, wetenschappers, docenten en andere geïnteresseerden.
• … met Platform Voeding Nederland is er afstemming over initiatieven en materialen voor voedingsonderwijs aan artsen en verpleegkundigen.

Project ‘Overgewicht en Leefstijl in Zorgopleidingen’
Met het Nationaal Preventieakkoord is een belangrijke stap gezet om te komen tot een gezonder Nederland. Het project 'Overgewicht en Leefstijl in Zorgopleidingen' valt onder de pijler ‘overgewicht’ van het Preventieakkoord. In opdracht van het Ministerie van VWS werken Alliantie Voeding in de Zorg, Partnerschap Overgewicht Nederland (PON) en de Hogeschool Utrecht (HU) samen om meer structurele aandacht in de curricula van geneeskunde en verpleegkunde te realiseren voor voeding, bewegen, stress/ontspanning, andere achterliggende factoren bij overgewicht/obesitas en interprofessioneel werken. Een brede blik op de achterliggende problematiek bij obesitas is onmisbaar om goed te kunnen signaleren, begrip te hebben voor de complexiteit van obesitas en samen open en zonder oordeel in gesprek te gaan. Het gaat niet alleen om voeding en bewegen: ook stress, slaap, genen, dikmakende medicatie, de sociale omgeving, psychische factoren, cultuur, gezondheidsvaardigheden, de obesogene omgeving, etc., zijn van invloed. Uiteindelijk is het doel dat basisartsen en verpleegkundigen de kennis, vaardigheden houding en tools in huis krijgen om te ondersteunen bij preventie. Via de een klankbordgroep en een werkgroep wordt brede expertise benut in het project. Lees meer op de projectpagina. Heb je suggesties of wil je meer weten over het project, neem contact op met Nadia Botros, projectleider. 

Referenties:

• Student & Leefstijl (2019) Factsheet Kennissynthese.
• van Dam-Nolen, HK (2017) Voeding en leefstijl in de opleiding geneeskunde: een overzicht. Den Haag: Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
• van der Boomgaard, I (2019) Ondervoedingsonderwijs in het HBO verpleegkunde een kwalitatief onderzoek naar de attitude van verpleegkundedocenten en managers ten aanzien van ondervoedingsonderwijs.
• Nivel (2020) Huisartsen hebben behoefte aan meer scholing om voedingsadvies te kunnen geven.
• Obesitas Platform (2020) Obesitas en de relatie met het immuunsysteem.

Projectoutput:

• Poster 'Aandacht voor overgewicht in zorgopleidingen' VoedingNL 2020.
• Samenvatting klankbordgroepmeeting 'Aandacht voor overgewicht in zorgopleidingen' 20 januari 2020.

Meer lezen:

• Crowley J, Hiddink GJ (2019) Nutrition in medical education: a systematic review. The Lancet.
• Cuerda et al. (2019) Nutrition education in medical schools (NEMS). An ESPEN position paper. Clinical Nutrition.
• Abbasi (2019) Medical Students Around the World Poorly Trained in Nutrition. JAMA
• Het Nationaal Preventie-akkoord.
• Menrike Menkveld, manager Alliantie Voeding in de Zorg over het Nationaal Preventieakoord.
• Manifest Alliantie Voeding in de Zorg.

• Delen: