Gericht op gezondheidswinst
Gericht op gezondheidswinst
13 DECEMBER 2022
Mariëlles proefschrift: Time to Eat - The diet of night shift workers from different dietary perspectives and its association with health and safety
Doordat nachtdiensten het natuurlijke ritme van slapen en eten verstoren kan nachtdienstpersoneel allerlei klachten ervaren, zoals maag- en darmklachten, concentratieproblemen en vermoeidheid. Door vermoeidheid en een verminderde concentratie is er een grotere kans op (verkeers)ongevallen en het maken van fouten op het werk. Verstoringen van het biologisch ritme leiden op lange termijn tot een verhoogd risico op overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten. Om deze negatieve effecten te verminderen onderzocht promovendus Mariëlle de Rijk de rol van voeding tijdens de nachtdienst. Dat deed ze met de Etmaal- en de Time to Eat-studie.
Met de Etmaalstudie bekeek Mariëlle of er een verband was tussen voeding, gezondheid en veiligheid van 164 verpleegkundigen in de nachtdienst. Daaruit bleek dat het aantal eetmomenten, de timing en de samenstelling van de maaltijden tijdens de nachtdienst verband houden met alertheid maag- en darmklachten. Verpleegkundigen waren meer alert met meer eetmomenten en direct na een maaltijd met koolhydraten. Maar twee tot drie uur na de maaltijd met koolhydraten waren ze juist minder alert.
De Time to Eat-studie bouwde voort op de resultaten van de Etmaalstudie. Deze Time to Eat-studie had het doel inzicht te krijgen met wat voor eten en hoeveel eetmomenten iemand het beste een nachtdienst doorkomt. Mariëlle: ‘Ik onderzocht het effect van géén, één kleine en drie kleine maaltijden met snelle of langzame suikers tijdens nachtdienst op alertheid, hongergevoelens, maagdarmklachten en bloedglucosewaarden.’ Tijdens deze gecontroleerde voedingsproef volgden 53 verpleegkundigen en verloskundigen van Ziekenhuis Gelderse Vallei twee tot drie dagen (en nachten) een voedingsprotocol met door Wageningen University & Research (WUR) aangeleverde maaltijden. Deelnemers moesten deze maaltijden op aangegeven tijdstippen consumeren.
De kracht van dit onderzoek ligt in de gecontroleerde voedingsproef, al werd er ook veel van deelnemers gevraagd . Zowel in de Etmaalstudie als de Time to Eat-studie vulden deelnemers vragenlijsten in over alertheid, eetpatronen, maagdarmklachten en hongergevoelens. Ook deden deelnemers fysieke alertheidstests tijdens de dienst. In de Time to Eat- studie werd de bloedsuikerspiegel gemeten middels een glucosemeter op de buik en zelf afgenomen vingerprikken. ‘Deelnemers zagen het meest tegen de nachtdiensten op waarin ze niet mochten eten. Dit viel voor de meesten mee en sommige gaven aan dat ze na de studie ook anders zijn gaan eten,’ vertelt Mariëlle.
Met drie kleine maaltijden bestaande uit langzame suikers waren deelnemers het meest alert én hadden ze de minste hongergevoelens. Deze maaltijden leidden wel tot iets meer maagdarmklachten, hoewel die verschilden per persoon. Over het algemeen waren de ervaren maagdarmklachten tijdens de Time to Eat-studie lager dan doorgaans. Om de studieresultaten te vertalen naar de praktijk, adviseert Mariëlle bijvoorbeeld een kleine maaltijd van yoghurt of kwark met fruit en muesli. ‘Fruit en muesli bevatten langzame suikers en passen in de Richtlijnen Goede Voeding.’ Een ander advies: ‘Ik zou het biologische ritme zo goed mogelijk aanhouden. Dus eet tijdens en vlak voor de nachtdienst zo min mogelijk.’
Volgens het project Goede Zorg Proef Je van Alliantie Voeding in de Zorg onderstrepen deze resultaten het belang van een gezond voedingsaanbod, óók in de nachtdienst. Programmacoördinator Gerda Pot benadrukt dan ook de resultaten te delen en toepasbaar te maken in de praktijk. ‘We hopen dat er voor personeel in nachtdiensten ook een gezond voedingsaanbod is, zodat ze makkelijker de juiste keus kunnen maken.’ De onderzoeksresultaten ondersteunen het voedingsbeleid van Ziekenhuis Gelderse Vallei: dat bood tijdens de nacht ook al een gezond voedingsaanbod voor medewerkers.
Aan de Etmaal- en de Time to Eat-studie deden verpleegkundigen en verloskundigen uit Ziekenhuis Gelderse Vallei, Rijnstate en Deventer Ziekenhuis mee. Circadian, WUR en Ziekenhuis Gelderse Vallei waren initiatiefnemers van het onderzoek. Het onderzoek is mede mogelijk gemaakt door subsidie vanuit NWO en samenwerking met TiFN. Mariëlle werd begeleid door dr. Edith Feskens, Jeanne de Vries en dr. Sanne Boesveldt – allen verbonden aan Humane Voeding van WUR.
Onze digitale nieuwsbrief verschijnt regelmatig
