Gericht op gezondheidswinst
Gericht op gezondheidswinst
06 OKTOBER 2022
Leefstijl heeft een gunstig effect op de preventie en mogelijk de prognose van kanker. Foto: Koen Manusama
Een gezonde leefstijl is van groot belang in de preventie van kanker. Ook vóór, tijdens en na behandeling lijken dit veelbelovende factoren. Dat bleek uit de gedeelde onderzoeksresultaten op het symposium. Daarnaast werd het belang van preventie in de zorg onderstreept door toenemende zorgkosten, aantallen mensen met kanker en patiëntbehoefte. Het Integraal Zorgakkoord (IZA) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport sluit hierop aan en beoogt door middel van afspraken met een groot aantal partijen de zorg betaalbaar, goed en toegankelijk te houden. Dat moet gebeuren door meer samenwerking, versterking van de eerste lijn en meer inzet op preventie en passende zorg: aantoonbaar werkende en patiëntgerichte zorg op de juiste plek. Op het symposium bespraken we wat organisaties in regio Foodvalley al met elkaar doen op het gebied van wetenschappelijk onderbouwde en gepersonaliseerde voedings- en beweegadviezen voor de behandeling, preventie en het herstel van kanker en wat er nog nodig is.
Ja, voeding en bewegen hebben een gunstig effect op de preventie en mogelijk ook op de prognose van kanker – om de centrale vraag tijdens het symposium te beantwoorden. Het Wereld Kanker Onderzoeksfonds heeft daarom ook al richtlijnen gemaakt voor preventie van kanker. ‘We kunnen door gezond eten, voldoende beweging en een gezond gewicht maar liefst 33% van de meest voorkomende kankersoorten voorkomen,’ vertelde Fränzel van Duijnhoven, universitair docent Voeding, genen en dikkedarmkanker aan Wageningen University & Research (WUR). ‘Dat gaat in Nederland om 41.000 gevallen per jaar.’ Anne May, hoogleraar Klinische epidemiologie van het leven met en na kanker aan UMC Utrecht, ging specifiek in op het gunstige effect van bewegen. ‘Bewegen en sporten verhogen de kwaliteit van leven tijdens en na de behandeling. Ook kan sporten tijdens de behandeling bijwerkingen als vermoeidheid verminderen.’
Naast algemene kennis en richtlijnen over het gunstige effect van voeding en beweging bij kanker is er meer specifiek onderzoek nodig naar het effect van voeding en beweging, stelden de sprekers op ONCO-LIFE. Dat sluit ook aan bij de patiëntbehoefte. Zo vertelden artsen en onderzoekers dat patiënten met dikkedarmkanker in de spreekkamer veel vragen hebben over voeding en bewegen tijdens en na hun behandeling, maar wetenschappelijk onderbouwde richtlijnen specifiek voor deze groep ontbreken. ‘Uiteindelijk is ons doel om aan de individuele patiënt aanbevelingen kunnen geven. Daarvoor kijken we eerst binnen subgroepen naar de invloed van voeding en beweging op bijwerkingen van de behandeling en prognose,’ aldus Fränzel. Promovendi als Karel Smit (UMC Utrecht) en Anne-Sophie van Lanen (WUR) voeren dit specifieke onderzoek al uit en spraken daarover op het symposium.
Ziekenhuis Gelderse Vallei en Rijnstate vertelden hoe zij voeding en beweging toepassen in de zorgpraktijk, met name binnen hun prehabilitatieprogramma’s, en hoe ze daarbij onderzoek doen met WUR. Al een aantal jaar begeleiden fysiotherapeuten en diëtisten hun darmkankerpatiënten om hen fit te krijgen voor hun operatie, zodat hun herstel mogelijk beter verloopt. Door prehabilitatie verbeteren patiënten hun conditie, kracht, voedingsstatus mentale weerbaarheid, en stoppen ze met roken en verminderen alcoholgebruik. Het prehabilitatieprogramma XtraFit in Ziekenhuis Gelderse Vallei richt zich pre- en postoperatief op voeding en bewegen, en tijdens opname. ‘We werken binnen XtraFit nauw samen met de professionals in het ziekenhuis en de fysiotherapeuten in de regio,’ lichtte fysiotherapeut in Ziekenhuis Gelderse Vallei Nynke Westra toe. ‘We evalueren het programma met WUR zodat we het steeds beter in de praktijk kunnen toepassen.’ Aandacht voor voeding en beweging sluit ook aan bij de wens van de patiënt, vertelde Bettina van Embden, diëtist in Rijnstate. ‘Patiënten vinden het heel fijn om zelf iets binnen hun behandeling te kunnen doen en zich voor te bereiden op de operatie.’ Deelnemers bespraken tijdens de presentaties van Nynke en Bettina het belang van goede regionale samenwerking tussen 2e, 1e en 0e lijn en over de knelpunten die er zijn in bekostiging.
In de afsluitende paneldiscussie bleek vergoeding van prehabilitatieprogramma’s één van de grootste uitdagingen. Patiënt, wetenschapper, zorgverzekeraar en zorgverleners verkenden met elkaar de pijnpunten en het belang om met elkaar op te trekken. ‘We geloven allemaal in het belang van leefstijl bij kanker, maar de evidence is heel belangrijk voor financiering,’ zei Katja de Rooy, manager Bureau zorginnovatie in Rijnstate. Diverse gunstige ontwikkelingen werden besproken, zoals het Deltaplan Prehabilitatie, dat zich ten doel stelt om prehabilitatie versneld te implementeren in alle zorgpaden van Nederlandse ziekenhuizen en de samenwerking daarbinnen met Stichting Fit4Surgery. Ook stemt het IZA de panelleden hoopvol, door de focus op preventie en de ambitie dat voor 2025 gezonde leefstijl integraal onderdeel uitmaakt van reguliere zorg, ook voor risicogroepen. Karine van ’t Land, Zorgexpert Leefkracht bij Menzis was daardoor positief: ‘2025 is nog ver weg, maar in deze regio van Nederland zijn reeds mooie verwijspaden om passende zorg te geven. Het IZA biedt experimenteerruimte en deze expertise zou daarin ingezet kunnen worden om de bewijslast te verhogen.’
WUR en Ziekenhuis Gelderse Vallei werken al 20 jaar samen rondom voeding en kanker. Binnen Alliantie Voeding in de Zorg is deze samenwerking uitgebouwd en is ook Rijnstate aangesloten. Door Regiodeal Foodvalley zijn nu ook UMC Utrecht en Prinses Máxima Medisch Centrum betrokken en wordt er gewerkt aan nieuwe kennis en toepassing ervan. Het ONCO-LIFE-congres is mogelijk gemaakt door Regiodeal Foodvalley en georganiseerd door Alliantie Voeding in de Zorg, WUR en UMC Utrecht.
Onze digitale nieuwsbrief verschijnt regelmatig
